Solveig Chilla | Annette Fox-Boyer

Çeviri: Ezel Babur

İkidillilik/Çokdillilik

Anne-baba el kitabı

 

Alman Milli Kütüphanesi’nin bibliyografik bilgileri

Alman Milli Kütüphanesi bu yayını Alman Milli Kaynakçası’na kaydetmektedir, detaylı bibliyografik bilgiler internette http://dnb.d-nb.de adresinden edinilebilir.

Bu el kitabındaki bilgiler yazarları ve yayınevi tarafından titizlikle tartılmış ve denetlenmiştir, ancak garanti üstlenilemez. Kişisel ve mülkiyetle ilgili yükümlülükler yazarlar ve yayınevi tarafından üstlenilmemektedir.

 

Yayınevimizin internet adresi: www.schulz-kirchner.de

Birinci Basım: 2012

ISBN 978-3-8248-0922-6

Bütün hakları saklıdır

© Schulz-Kirchner Verlag GmbH, 2012

Mollweg 2, D-65510 Idstein

Temsili Mümessil: Dr. Ullrich Schulz-Kirchner

Kapak Resmi: andres, bigstockphoto.com

Yayına hazırlayan: Doris Zimmermann

Yayın sorumlusu: Dr. Claudia Iven

Kapak tasarımı: Susanne Koch

Baskı ve cilt: TZ-Verlag-Print-GmbH, Bruchwiesenweg 19, 64380 Roßdorf

Almanya’da basıldı.

İçindekiler

Çevirenin önsözü

El kitabı için önsöz

Önsöz

1 Temel Bilgiler

1.1 Kim ikidilli veya çokdillidir?

1.2 İkidillilikle çokdillilik aynı şey midir?

1.3 İkidillilik sıkça rastlanan bir durum mudur yoksa istisna mıdır?

1.4 İki dille büyümek mümkün müdür?

1.5 İki dille karşı karşıya kalması çocuğumun gelişimini etkiler mi?

1.6 İki dille yetişmesinin çocuğumun kimliğine ne gibi etkileri vardır?

1.7 Çocuğumun ikidilli büyümesi onun zihinsel gelişimini etkiler mi?

1.8 Çocuğumun ikidilli yetişmesinin yararları nelerdir?

2 İkidilliliğin biçimleri

2.1 Çocuğum sadece Almanca’yla büyüyor: Tekdil edinimi

2.2 Birinci ya da ikinci dil edinimine başlanan yaşın önemi nedir?

2.3 Hayat arkadaşım Almanca konuşuyor, ben Rusça. Çocuğumuz ise ikidilli olarak büyüyor: Eşzamanlı ikidil edinimi

2.4 Çocuğumun doğumundan itibaren ikidilli yetişmesini istiyorum. Dil edinimi tekdilli çocuklardan farklı olur mu?

2.5 Aile dilimiz Almanca değil. Çocuğumuz önce bir dili, sonra diğerini öğreniyor: Artzamanlı ikidil edinimi

2.6 Aile dilimiz çevre dilinden farklı olduğu için çocuğum iki dilli büyüyecek. Dil edinimi tekdilli ya da eşzamanlı ikidilli çocuklardan farklı mı olacak?

2.7 Yetişkin yaşta Almanca öğrendim: Yetişkinlerde Yönlendirilmemiş İkidil Edinimi

2.8 “Yaşamsal İkidillilik” ne demektir?

2.9 Çocuğumun okulda İngilizce öğrenmesi de ikidilli edinim midir?

2.10 Çocuğum tekdilli. İkidilli bir kreşe ya da anaokuluna giderse ikidilli olur mu?

2.11 Kreşte ya da anaokulunda erken İngilizce anlamlı mıdır?

2.12 İşaret Dili ve sesli iletişim dili (sözgelimi Almanca) gibi modu farklı olan diller de eşzamanlı edinilebilir mi?

2.13 Zihinsel engelli çocuklar da ikidilli yetişebilirler mi? Bu çocuklarda ikidillilik desteklenmeli midir?

2.14 Çocuklar ikidilli olduklarını kaç yaşında algılarlar?

2.15 İkidil edinimini desteklemek için ne yapabilirim?

2.16 Çocuğumuz tek dilli ve biz başka bir ülkeye yerleşeceğiz. Ne yapmalıyım?

2.17 Farklı seçenekler varsa, yurt dışında hangi kreşi, anaokulunu ya da okulu seçmeliyiz?

2.18 Taşındığımız ülkede ikidilli bir kreş ya da okul varsa onu mu seçmeliyiz?

2.19 Başka bir ülkeye yerleşiyorum ve çocuğum orada üçüncü bir dil öğrenecek. Ne yapmalıyım?

2.20 Aile dilimiz Almanca ve biz başka bir ülkeden evlatlık alacağız. Nelere dikkat etmeliyiz?

2.21 Evlatlık alacağımız çocuk çok küçük. Biz onun aile dilini bilmiyoruz ve Almanya’da tekdilli büyümesini istiyoruz

2.22 Evlatlık alacağımız çocuk daha küçüktür. Çocuğun anadilini hemen hemen hiç konuşamıyoruz, ancak onun gene de Almanya’da Almanca ve kendi diliyle iki dilli büyümesini istiyoruz

2.23 Evlat aldığımız çocuk, anadil edinimini neredeyse tamamlamış olacak. Ancak biz onun dilini konuşamıyoruz.

3 İletişim ve gündelik yaşam

3.1 Çocuğum hata yaptığında onu düzeltmeli miyim?

3.2 Anne-babalar ya da çocukların iki dili karıştırmaları normal mi yoksa zararlı mıdır?

3.3 Çocuğumun önünde eşimle anadilim olmamasına rağmen onun dilinde konuşmamda sakınca var mı?

3.4 Gündelik hayat dilsel açıdan genel olarak nasıl biçimlendirilmelidir?

3.5 İkidillilik aile ilişkilerini etkiler mi?

3.6 Çocuğum iki dili de biliyor, ama kullanmayı reddediyorsa nasıl davranmalıyım?

4 Beklentiler ve çokdil ediniminin başarısı üzerine sorular

4.1 Çocuğum her iki dili de aynı düzeyde iyi konuşup yazabilecek ve okuyabilecek mi?

4.2 Yazı dili edinimini desteklemek için neler yapabilirim?

4.3 Almanca’mı ilerletmek için ne yapmalıyım?

4.4 Azınlık ortamında çok dilli olmak ne demektir?

4.5 Çokdilli çocuklar okulda İngilizce öğrenmeli midir, öğrenebilirler mi?

4.6 Kreşte İngilizce öğretilmesi ikidilli büyüyen çocuğumu olumsuz etkiler mi?

4.7 Çokdilliliğin çocuğum için kötü olduğu ve onunla çoğunluk dilinde, yani Almanca konuşmam gerektiği söyleniyor. Nasıl davranmalıyım?

5 Dil ve Konuşma Bozukluğu olan çocuklarda çokdillilik

5.1 İkidillilik, Dil ve Konuşma Bozukluklarına neden olur mu?

5.2 Dil ve Konuşma bozukluğu olan ikidilli çocuklar çifte zarar mı görüyor?

5.3 Kekemelik ikidilli çocuklarda tekdilli çocuklara göre daha sık mı görülür?

5.4 Çocuğum okulda kötü. Bunun nedeni ikidillilik mi?

5.5 İkidilliler daha mı sık Özel Eğitim ya da Engelli Eğitimi görüyor?

5.6 İkidilli yetişen çocuğumda Dil ve Konuşma Bozukluğu’ndan kuşkulanırsam nereye başvurmalıyım?

5.7 Dil ve Konuşma Terapisi gören çocuğumun önce bir dili iyice öğrenmesi gerekmez mi?

5.8 Aile dilimiz Almanca değil ve çocuğumuzun dil terapisine ihtiyacı var. Önce aile dilinde mi terapi yaptırmalıyız?

5.9 Dil terapisi gören çocuğum okulda İngilizce öğrenebilir mi?

5.10 Birinci dilde telaffuzu düzeltmek için yapılan dil terapisi ikinci dilin gelişimi için de iyi midir?

5.11 İkinci dildeki terapinin başarıları birinci dili de olumlu etkiler mi?

5.12 Çocuğum işitme engelli. İşaret Dili’nde destek almalı mı?

5.13 Çocuğum kısmi olarak işitme engelli ve biz aile dili olarak bir azınlık dili konuşuyoruz. Çocuğum hangi dili öğrenmelidir? Onunla aile dilimizde konuşmalı mıyım?

5.14 Çocuğumuz kısmen işitme engelli. Hem Alman İşaret Dili’ni hem de Almanca konuşabiliyor. Başka bir ülkeye yerleşiyoruz. Orada çocuğumuz hangi dili öğrenmeli?

6 Kime başvurabilirim?

7 Kaynakça

 

Yazarlar

 

		Solveig Chilla Erfurt Üniversitesi’nin Pedagoji Bölümü’nde Dil Gelişimi, Dil ve iletişim Bozuklukları, Çokdillilik ve Dil Edinimi konularında genç profesör olarak çalışmaktadır. http://www.solveigchilla.de
		Annette Fox-Boyer Fresenius Yüksekokulu nda Çocuk Dili, Dil ve Konuşma Bozuklukları ve Çokdillilik alanında profesör olarak çalışmaktadır http://www.annette-fox-boyer.de

Çeviri

Ezel Babur 1997’den beri Almanya’da yaşayan Ezel Babur, çocuklarda Almanca-Türkçe Çokdilli Edinim ile ilgili pek çok akademik çalışmada yer almıştır. Ortaokul ve lise (Stadtteilschule) öğretmeni olarak çalışmaktadır.

Çevirenin önsözü

Çokdillilik, Almanya’da en önemli göçmen gruplarından birini oluşturan bizler için yeni bir olgu değildir. Dilimiz Türkçe, gündelik yaşamın pek çok alanında kullandığımız, sözgelimi dinsel konularda Arapça, Farsça, kültür ve sanat alanında İtalyanca, yerel ağızlara giren sayısız Rumca ve benzeri sözcüklerle bezelidir. Bu da yüzyıllardır anavatandaki çokdilli ve çok kültürlü toplum yaşamının bir sonucudur. Yarım asırdan beri göçmenlik koşullarında yaşadığımız Almanya’da çokdillilik hayati bir boyut kazanmıştır. Almanya’da yaşamaya karar verdiğimiz ya da bir çocuk olarak Alman kreşine geldiğimiz ilk gün ikidilli ve iki kültürlü yeni hayatımızın önemli bir adımı atılmıştır. Hemen hemen üzerinde bu kadar çok duyduğumuz, konuştuğumuz, sorular sorduğumuz, yanıtlar aradığımız başka bir konu yoktur.

Çocuklarımız anaokuluna başladığında ikinci ya da üçüncü dil olarak Almanca, bizim için özel bir önem kazanır. Çocuğumuzun geleceği için bir anahtar rolü üstlenir. Çocuğun Almanca gelişimindeki her aksaklık, geleceğine vurulmuş bir darbe gibi algılanır. Özellikle Almanca’sı yeterli olmayan ya da bu konuda Almanca yazılmış kaynaklara ulaşamayan anne-baba, belki yersiz kaygılanmakta, belki de alınması gereken önlemleri almak için geç kalmaktadır. Anne-babalarin bu durumda kendilerini güvende hissetmemeleri doğaldır. İşte bu yüzden elinizdeki bu kitapçık Almanca’dan Türkçe’ye çevirilmiştir.

Bu el kitabı, Almanya’daki çokdillilik koşullarını betimlemekte ve değişik dillerden örneklerle anne-babalara ve konuya ilgi duyan herkese temel bilgiler aktarmaktadır. Almanca toplum dili baz alınarak değişik ikinci dillerden örnekler verilmekte, pratik sorular yanıtlanmaktadır. Kitabın ilk bölümü temel kavramları açıklamaktadır, bu yüzden diğer bölümlerin anlaşılması için önemlidir. Diğer bölümlerin okuması, ihtiyaca ve yanıtı aranan soruya bağlı olarak gerçekleştirilebilir. Bu kitapçık ayrıca “toplum dili - azınlık dili” ikilemi dahilinde başka dil çiftleri bağlamında da okunabilir.

Çevirimizin, dillerinden biri Türkçe olan çokdilli anne-babaların sorularına yanıtlar bulması dileğiyle...

Ezel Babur

El kitabı için önsöz

Aileler ve Uzmanlar İçin El Kitabı serisi Tıp, Dil terapisi ve Ergoterapi alanlarından seçilmiş konularda kısa ve öz, temel bilimsel bilgiler aktarmaktadır. El kitaplarının yazarları teşhis, terapi, danışma alanındaki ve yüksek öğretimdeki deneyimleriyle kendilerini kanıtlamış uzmanlardır.

İki veya çok dilli yetişmek dünya geneline bakıldığında oldukça normal bir durumdur: Bir ülkeden diğerine göçen bir çok insan anadilinden başka bir dille temasa geçmekte, bir çok ülkede bir çok dil yanyana var olmaya devam etmekte, mesleki görevler birden fazla dile hakimiyeti zorunlu kılmaktadır. Çokdilli olmak artık bir problem teşkil etmemektedir, tersine yararlı bir vasıftır.